ارتباط شلوار و قدیس

سه‌شنبه ۱۸/تیر/۱۳۸۷ - ۸/جولای/۲۰۰۸

در زبان انگلیسی، امروزه به شلوار pants گفته می‌شود. ریشه‌شناسی این واژه برای من جالب بود:

قدیس نگهبان شهر ونیز «پانتالیئون» (Pantaleon) نام داشت که در لفظ به معنای «بسیار مهربان» (all-compassionate) بود. به تدریج به خاطر این نگهبان، به مردم ونیز پانتالونی (Pantaloni) گفته می‌شد. یکی از شخصیت‌های خندستانی (کمدی) نماینده‌ی مردم ونیز بود که به طور قالبی مردی ثروتمند اما خسیس بود به نام پانتالونه (Pantalone). این نام در زبان فرانسه به صورت پانتالون درآمد.

در میانه‌ی سده‌ی ۱۷ میلادی سبک شلوار ونیزیان سبکی خاص بود. از آن پس به آن نوع شلوار پانتالون (Pantaloons) گفته شد و این واژه از زبان فرانسه به زبان انگلیسی وارد شد. شلوار رایج در آن زمان ابتدا نوعی تنبان یا شلوارک بود به نام breeches که تا زانو و چسبان بود. اما در پایان سده‌ی ۱۸ میلادی شلوارها بلندتر شد و تا مچ آمد و به آنها پنتالون گفته شد. در ابتدا کوتاه‌سازی پنتالون به شکل «پنتز» با مخالفت ادیبان و سخنوران زبان انگلیسی روبرو شد و آن را نوعی عوام‌زدگی و زشت می‌دانستند. اولیور وندال هومز گفت: «a word not made for gentlemen, but 'gents'.» یعنی کسانی می‌گویند پنتز که جتلمن را هم جنتز می‌گویند (کنایه از بی‌کلاسی و بی‌سوادی). نخستین بار ادگار آلن پو، شاعر و نویسنده‌ی امریکایی این واژه را در سال ۱۸۴۰ میلادی در نوشته‌های خود به کار برد و از آن پس دیگر به همین شکل کوتاه pants به کار می‌رود و شاید کمتر کسی بداند که pants کوتاه شده‌ی pantaloons است و ارتباط شلوار با قدیس نگهبان شهر ونیز را بداند.

البته هنوز در زبان فرانسه شلوار را pantaloons می‌گویند. همان طور که در انگلیسی دیگر استفاده از gents به جای gentleman عادی شده است!

خاستگاه:
dictionary.reference.com